|
Çünkü mavi turnusol kâğıdının rengini kırmızıya çeviren maddeler asitlerdir. Verilenler içinde Zaç Yağı, Kezzap ve Tuz Ruhu asit olduğu için bu sıvılar turnusol kâğıdının rengini kırmızıya çevirecektir.
|
4.
Yukarıda verilen kaplardaki sıvıların içerisine mavi turnusol kağıdı daldırıldığında hangilerinde turnusol kağıdının rengi kırmızıya döner?
A)I-III ve V B) I-II ve III
C)II - IV D) III-IV ve V
|
Tuzlar:
Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya
nötrleşme tepkimesi denir. Tuzların Genel Özellikleri
•Suda çözündüklerinde her zaman iyonlaşırlar.
•Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
Katı halde elektrik akımını iletmezler.Sıvıları yada sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.
pH KAVRAMI
Bir maddenin asit veya baz olduğunu belirleyen; asit veya baz ise kuvveti hakkında bilgi veren kavramdır.
Bir maddenin pH değeri suda çözündüğünde ortama verdiği H+ veya OH- iyon sayısına bağlı olarak belirlenir. pH değeri 0-7 arasında ise madde asidik, 7-14 arasında ise madde baziktir.
|
Madde adı
|
Türü
|
pH değeri
|
|
Sirke
|
Asit
|
3,3
|
|
Limon
|
Asit
|
2,3
|
|
Kabartma Tozu
|
Baz
|
8,3
|
|
Sülfürik Asit
|
Asit
|
0,3
|
|
Saf Su
|
Nötr
|
7
|
|
Amonyak
|
Baz
|
11,3
|
|
Çamaşır Suyu
|
Baz
|
13
|
|
Kahve
|
Asit
|
5
|
Bir maddenin suda çözündüğünde ortama verdiği H+ sayısı arttıkça pH değeri düşer ve asitlik kuvveti artar. Yani pH değeri sıfıra yaklaştıkça madde daha kuvvetli bir asit olur. Bunun tam tersi ise maddenin suda çözündüğünde ortama verdiği OH- iyonu sayısı arttıkça pH değeri artar ve pH değeri 14 e ne kadar yakınsa madde o kadar kuvvetli bir baz olur.
Eğer maddenin suda çözündüğünde ortama verdiği H+ iyonu ile OH- iyonu sayısı eşit ise pH 7 dir yani madde nötrdür.
ÖRNEK SORU 5: Yapılan bir deneyde 5 ayrı kaba konulan faklı sıvılara kırmızı turnusol kağıdı batırılıyor ve sonuçları aşağıdaki gibi gözleniyor.
I.Kap: Kırmızı renk
II.Kap: Mavi renk
III.Kap: Kırmızı renk
IV.Kap: Mavi renk
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?
A) I.kapta asit çözeltisi olabilir.
B) II.kaptaki çözeltinin pH değeri 7 den büyüktür.
C) III.kaptaki çözelti nötrdür.
D) IV.kaptaki çözeltinin pH değeri 7 dir.
CEVAP:D
Çünkü; I. Ve III. kaplarda kırmızı turnusolun rengi değişmediğine göre bu çözeltiler asit veya nötr çözelti olabilir. Bu nedenle A ve C şıkları doğrudur. II. Ve IV. Kaplardaki çözeltiler kırmızı turnusolu maviye çevirdiği için kesinlikle bazdır ve pH değerleri 7 den büyük olmalıdır. Bu yüzden D şıkkı yanlıştır.
NÖTRALLEŞME TEPKİMESİ
Asitlerle bazların hangi maddeler olduklarını ve özelliklerini öğrendik. Peki eğer bir baz ile bir asidi karıştırırsak ne elde ederiz bir tahmininiz var mı?Bunun için dikkatli olmak şartıyla bir deney yapabiliriz.
Deney: Asitler bazları karıştırıyorum
Araç- gereçler: 50 ml NaOH çözeltisi, 50 ml HCl çözeltisi, 100 ml lik beherglas, fenolftalein çözeltisi, damlalık, cam pipet, turnusol kağıdı (mavi-kırmızı)
Deneyin Yapılışı:
1- 50 ml NaOH çözeltisi beherglasın içine konur.
2- NaOH üzerine damlalıkla birkaç damla fenolftalein çözeltisi damlatılır ve pembe renk oluşumu gözlenir.
3- Başka bir beherglasta bulunan 50 ml lik HCl çözeltisi cam pipet yardımıyla damla damla NaOH çözeltisi üzerine damlatılır.
4- HCl çözeltisinin tamamı damlatıldığında pembe renkli olan NaOH çözeltisinin renginin kaybolduğu gözlemlenir.
5- Oluşturulan yeni çözeltiye kırmızı ve mavi turnusol kağıtları sıra ile batırılır. Sonuçta her ikisinde de renk değişimi gözlenmez.
Sonuç: Asitler ile bazlar tepkimeye girdiklerinde nötr bir çözelti oluşur.
Asitler ile bazların bir araya gelmesiyle oluşan tepkime sonucu nötr olan tuzlar ve su oluşur. Bu tepkimelere Nötralleşme Tepkimesi adı verilir.
Asit + Baz → Tuz + Su
NaOH + HCl → NaCl + H2O
(Baz) (Asit) (Tuz) (Su)
H2SO4 +Ca(OH)2 → CaSO4 + 2H2O
(Asit) (Baz) (Tuz) (Su)
HNO3 + KOH → KNO3 + H2O
(Asit) (Baz) (Tuz) (Su)
ÖRNEK SORU 6: 50 ml sabunlu su çözeltisi üzerine aynı hacimde portakal suyu eklenmesi durumunda aşağıda verilenlerden hangisinin olmaması beklenir?
(Sabunlu su pH:12, portakal suyu pH: 3,6)
A) pH değeri 12 den aşağıya düşer.
B) H+ iyon sayısı düşer.
C) Su miktarı artar.
D) OH- iyon miktarı düşer.
CEVAP: B
Çünkü; Sabunlu su çözeltisi bir baz çözeltisi olduğu için içinde OH- iyon sayısı H+ iyon sayısından daha fazladır. İçine asit olan portakal suyu eklenince nötralleşme tepkimesi oluşarak pH değeri 7 ye doğru düşerken OH- iyon sayısı düşerken H+ iyon sayısı artar. Sonuçta sayıları eşitlenir ve çözelti nötr olur.
İndikatör(Belirteç)
Bazı maddeler bulunduğu ortamın özelliğine göre farklı renk alırlar.Bu maddelerin rengine göre bulunduğu ortamın durumu hakkında bilgi sahibi olunabilir.
Turnusol asidik ortamda kırmızı,bazik ortamda mavi renk verir.
Fenolftalein asidik ortamda renksiz,bazik ortamda pembe renk alır.
Metil oranj asidik ortamda kırmızı,bazik ortamda sarı renk alır.
Bunlar gibi daha bir çok madde asidik ve bazik ortamda farklı renkler alırlar.Ortamın asidik veya bazik olduğunu belirlemek için kullanılan bu tür maddelere indikatör(belirteç) denir
Asit ve Baz Tahribatları
Asit ve bazların eşya ve malzemeler üzerinde olumsuz etkileri vardır. Asitlerin özelliklerini işlerken metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı açığa çıkardığını öğrenmiştik. Örneğin bir limonu metal bir tabağa sıktığımızda veya kesip kesik tarafı tabağa değecek şekilde koyduğumuzda metalin karardığını görürüz. Asitler ayrıca mermere de zarar verirler. Bu yüzden mermer tezgah üzerine kesilmiş limon koymayınız denir.
Bazlar ise cam ve porselenleri aşındırabilirler. Mutfak gereçlerimizden cam bardakların ve porselen kapların bir zaman sonra matlaşması ve aşınması bazik özelliğe sahip olan temizlik maddelerinden kaynaklanır.
Ağız sağlığımız için asitli içeceklerden ve yiyeceklerden uzak durmalı, bu maddeleri tükettikten sonra bazik özelliğe sahip olan diş macunu ile dişlerimizi fırçalayarak asitlerin dişlerimize zarar vermesini engellemeliyiz. Ayrıca besinlerin sindirimini yapan midenin bu işlemi mide asidi ile gerçekleştirdiğini ve bu yüzden fazladan içeceğimiz veya yiyeceğimiz asitli yiyeceklerin midemizde asit derecesini yükselteceğini reflü, gastrit ve ülser gibi rahatsızlıklara neden olacağını unutmamalıyız. Bu nedenle yediklerimize dikkat etmeliyiz.
Temizlikte kullandığımız çamaşır suyu, tuz ruhu gibi maddelerin ambalajlarının üzerinde “Deri ile temasından kaçınınız”, “Tahriş edicidir” ya da “Aşındırıcı” gibi uyarılar bulunmaktadır.
Ayrıca bu maddelerin ambalajlarının üzerinde bazı tehlike işaretleri bulunmaktadır. Bunlara dikkat etmeli ve dikkatli kullanmalıyız.
ÖRNEK SORU 7: Aşağıda verilen maddelerden hangisi içine atıldığı çözeltiden etkilenmez?
A) Kezzap içine atılan mermer
B) Potas-kostik içine atılan et parçası
C) Tuz ruhu içine atılan demir kaşık
D) Zaç yağı içine atılan porselen maşa
CEVAP:D
Çünkü; Kezzap asittir ve asitler mermeri aşındırır. Potas-kostik baz olup yakıcı etkiye sahiptir. Tuz ruhu asittir ve asitler metalleri aşındırır. Zaç yağı asittir ve asitlerin porselen üzerine bir etkisi yoktur.
Asit Yağmurları
Ev, fabrika ve işyerlerinde fosil yakıtların yakılması sonucunda bu yakıtların yapısında bulunan karbon(C), hidrojen(H), azot(N) ve kükürt(S) elementleri oksijen ile birleşerek CO2, SO2, NO2 ve H2O gazları halinde havaya karışmaktadır.
Bu gazlardan SO2 ve NO2 bulutlarda suyla etkileşip sülfürik asit (H2SO4) ve nitrik asit (HNO3) oluşturmaktadır. Oluşan bu asitler yağmur, kar ve dolu ile birlikte yeryüzüne inmektedir.
Asit yağmurları insanlara, bitki örtüsüne, hayvanlara, metal ve mermer yüzeylere zarar verir. Tarihi eserleri aşındırarak yok olmasına neden olur. Bitki örtüsüne zarar verirken aynı zamanda toprağın verimliliğini de düşürür. Denizlere, göllere, akarsulara karışan asit yağmurları bu suların pH değerlerini düşürerek bu sularda yaşayan canlıların yaşamlarını tehlikeye atar.
Asit yağmurlarından etkilenen bitki ve hayvanlarla beslenen insanların sağlığı da tehlikeye girmiştir.
Sadece asit yağmurları değil ayrıca endüstriyel atıklar ve kimyasal silahlar da canlıları tehlikeye atan zararlı maddelerdir. Bunlara karşı alabileceğimiz önlemlerden bazıları şunlar olabilir:
¤ Fabrika bacalarına filtre takılmalıdır.
¤ Çevremizin ağaçlandırılmasına özen gösterilmelidir. Ancak bu yapılırken kışın yaprak döken ağaçlar seçilmemelidir.
¤ Evlerde ve işyerlerinde fosil yakıtlar yerine doğalgaz gibi zararsız yakıtlar tercih edilmelidir.
¤ Güneş, rüzgar ve hidroelektrik santralleri gibi doğaya zarar vermeyen enerji kaynaklarından yararlanılmalıdır.
ÖRNEK SORU 8: Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Asit yağmurları doğaya zarar verir.
B) SO2 ve NO2 gazları asit yağmurlarına yol açar.
C) Eşyalarımızı ve kendimizi asit yağmurlarından korumak için evlerimizin çatılarına mermer döşemeliyiz.
D) Asit yağmuru suyu, mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirir.
CEVAP: C
Çünkü; asit yağmurları mermeri aşındıracağı için evlerimizin çatılarına mermer koymamız zamanla mermerin aşınmasına, asit yağmurlarının evlere ve bize zarar vermesine yol açabilir.
