• Periyodik tablo 18 tane düşey sütun ve 7 tane yatay satırdan oluşmuştur.
• Düşey sütunlara grup, yatay sıralara ise periyot adı verilmiştir.

• 1. periyotta yalnızca 2 element vardır. Birinci element hidrojen, ikincisi ise helyumdur.
• 2.periyotta 8 element vardır. Bunlar sırasıyla lityum, berilyum, bor, karbon, azot, oksijen, flor ve neon olur.
• 3. periyotta 8 element vardır. Bunlar sırasıyla sodyum, magnezyum, alüminyum, silisyum, fosfor, kükürt, klor ve argon dur.
• 4. periyotta 18 element vardır.4.periyot potasyum ile başlayıp kripton ile biter.
• 5. periyotta 18 element vardır.
• 6.periyotta 32 element vardır.7.periyot ise daha tamamlanmamıştır. Ancak tamamlandığında 32 element olacaktır.

• Periyodik tablodaki gruplardan 8 tanesi A grubu,10 tanesi B grubudur.
• Aynı grupta bulunan elementlerin kimyasal özellikleri(sertlik, parlaklık, iletkenlik, reaksiyona girme isteği v.b.) genlikle benzerdir ve son katmanda bulunan elektron sayıları aynıdır. Bazı grupların özel isimleri vardır

Periyot ve Grup Bulma

Bir elementin periyodik cetveldeki yerini bulmak için o elementin atom numarasını bilmek gerekir. Atom numarası bilinen elementin elektron dağılımı çizilir.

Temel enerji düzey sayısı periyodunu, en dış enerji düzeyindeki elektron sayısı grubunu verir.

 

Örnek:

Atom numarası 19 olan X elementinin periyodik cetveldeki yeri neresidir?

Çözüm:

Önce bu elementin elektron dağılımını çizelim
 

Periyot numarası=Temel enerji düzey sayısı=Yörünge sayısı=4

Grup numarası=Değerlik elektron sayısı=1

X elementi 4. periyot 1A grubunda yer alır.

Örnek:

X elementinin kütle numarası 15 olup, çekirdeğinde 6 nötronu vardır.

Buna göre X elementinin periyodik cetveldeki yerini belirtiniz.

Çözüm

X elementinin periyodik cetvelde yerini bulabilmek için atom numarasını bilmek gerekir.

Kütle numarası=Proton sayısı+Nötron sayısı

Proton sayısı=15-8=7

Proton sayısı=Atom numarası=7

 

Buna göre X elementi 2. periyot 5A grubunda yer alır.

Örnek:

X^-3 iyonunun elektron dağılımı 2,8,8 şeklindedir.

Buna göre X elementinin periyodik cetveldeki yerini bulunuz.

Çözüm

Bir elementin nötr atom veya iyonlarının periyodik cetvelde yeri aynıdır. Ancak iyonun elektron dağılımından nötr atomun elektron dağılımının bulunması gerekir.

X^-3=2.8.8

Şeklindeki elektron dağılımı 3 elektron kazanmış (-3 yüklü) olan X^-3 iyonunun 18 elektronun olduğunu gösterir. Şu halde nötr X atomunun 15 elektronu vardır.

₁₅X=2,8,5

buna göre X elementi 3. periyot 5A grubu elementidir.

 

Periyodik cetveldeki Yerinden Atom Numarasını Bulma

Örnek:

3.periyodun 6A grubunda bulunan elementin atom numarası kaçtır?

Çözüm:

Bu element 3.periyotta olduğuna göre 3 yörüngesi vardır.6A grubunda olması değerlik elektron sayısının 6 olduğunu gösterir.

Buna göre elektron dağılımı,

Atom numarası=2+8+6=16 bulunur.

Örnek:

3. Periyotta bulunan X elementi bu periyodun üçüncü, Y elementi ise yedinci elementidir.

Buna göre X ve Y elementlerinin aralarında oluşturdukları bileşiğin formülü nedir?

Çözüm:

X:3. periyot 3A grubu

Y:3. periyot 7A grubu

Bu elementlerin periyodik cetveldeki yerlerinden elektron düzenlerini bulalım.

 

 

Buna göre X elementi 3 elektron vererek (+3) değerlikli olur. Y elementi de 1 elektron alarak (-1) değerlikli olur.

Bileşiğin formülü:

 

Elementlerin Bazı Özelliklerinin Grup ve Periyottaki Değişimi

Atom yarıçapı ve Hacmi

• Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru yani atom numaralarının arttığı yönde atom yarıçapı ve hacmi artar.
• Aynı periyotta soldan sağa doğru yani atom numaralarının arttığı atom yarıçapı ve hacmi küçülür.
• Bu özelliği periyodik cetvel üzerinde gösterelim.

 

Metal ve Ametal özelliği

• Bir elementin metal özelliği elektron verme eğiliminin bir ölçüsüdür. Atom yarıçapı ve hacmi ne kadar büyükse elektron verme eğilimi o kadar fazladır. Buna göre periyodik cetvelin sol tarafındaki elementlerin metal olduğunu (genel olarak) söyleyebiliriz.
• Ametal özelliği ise elektron alma eğiliminin bir ölçüsüdür. Atom yarıçapı ve hacmi ne kadar küçükse elektron alma eğilimi o kadar fazladır. Buna göre periyodik cetvelin sağ üst kısmındaki elementlerin ametal olduğunu söyleyebiliriz.

Metal ve ametal özelliklerinin periyodik cetveldeki oklarla gösterelim

 

 

Periyodik cetvelde ortada bulunan bazı elementlerin özellikleri hem metallere hem de ametallere benzemektedir. Si,Ge,As,Sb gibi bu elementlere yarı metaller denir.

 

a.Yukarıdan aşağıya doğru

• Atom numarası ve periyot numarası artar.
• Temel enerji seviye sayısı artar. Bu da atomun büyümesine yani atomun hacminin artmasına neden olur. Atom hacmi, atom çapı ile ilgilidir.
• Son temel enerji seviyesindeki elektron sayısı değişmez.
• Metalik özellik artar, ametalik özellik azalır.

b.Aynı periyotta sağa doğru:

• Atom numarası ve grup numarası artar.
• Temel enerji seviye sayısı değişmez.
• Son temel enerji seviyesindeki elektron sayısı artar.
• Metalik özellik azalır, ametalik özellik artar.

 

 

Periyodik cetvelde Önemli Gruplar ve Özellikleri

1A Grubu

• 
• Bu grubun ilk üyesi hidrojen (H) olup ametaldir. Diğer üyeleri metaldir ve alkali metaller adını alırlar.
• Değerlik elektron sayısı 1 dir.
• Bileşik oluştururken 1 elektron vererek kendilerine en yakın soygaza benzerler ve (+1) değerlik alırlar. Hidrojen ametal olduğu için +1 ve -1 değerliklidir.
• Oldukça hafif metaller oldukları için doğada serbest halde bulunmazlar, bileşikleri halinde bulunurlar.
• Isı ve elektrik akımını iletirler.
• Li bileşikleri cam endüstrisinde Na ve K bileşikleri nükleer reaktörlerde, boya ve ilaç yapımında kullanılır.

2A grubu

• Bu gruptaki elementlerin hepsi metaldir. Bu metallere toprak alkali metalleri denir.
• Değerlik elektron sayısı 2 dir.
• Bileşik oluştururken son yörüngelerindeki 2 elektronu vererek (+2) değerlikli olurlar.(dublet veya oktet tamamlarlar.)kendilerine en yakın soygazın elektron düzenine ulaşırlar.
• Doğada bileşikleri halinde genellikle toprakta bulunurlar.
• Metalik özellik grupta yukarıdan aşağı doğru inildikçe artar.
• Isı ve elektrik akımını iyi iletirler.
• Mg hafif metal alaşımlarının yapımında, fotoğrafçılık ve havai fişek yapımında kullanılır. Ca bileşiklerinin bir kısmı asidik gazların uzaklaştırılmasında, kireç ve çimento yapımında kullanılır.

 

 

 

 

 

7A Grubu

• 
• Bu grubun üyeleri ametal olup halojenler (tuz yapıcı)adını alır.
• Değerlik elektron sayısı 7’dir.
• Bileşiklerinde 1 elektron alarak (-1) değerlikli olurlar.(oktet tamamlanır.)Kendilerine en yakın soygaz yapısına ulaşır. Ancak F dışındaki halojenler diğer ametallerle bileşik oluştururken elektron verebilir. Aldıkları en küçük değerlik (-1) en yüksek değerlik (+7) olur.
• Ametal özellik grupta yukarıdan aşağıya doğru azalır. Bunu atom numaraları azaldıkça ametal özellikleri artar şeklinde de söyleyebiliriz.
• Serbest halde iki atomlu (F₂,Cl₂ gibi) moleküller halinde bulunurlar.
• Oda koşullarında F₂,Cl₂ gaz,Br₂ sıvı,I₂ katı halde bulunur.
• Elektrik akımını iletmezler.
• Cl₂ gazı suların dezenfekte edilmesinde kullanılır.

8A Grubu

• 
• Bu gruptaki elementlerin atom numaraları sırasıyla 2,10,18,36,54,86 dır.
• He hariç diğerlerinin son yörüngelerinde 8 elektron vardır.
• Bu elementlere soygaz (asal gaz)denir.
• Kararlı yapıya sahiptirler. Bu nedenle bileşik oluşturmaya istekli değildirler.
• Oda koşullarında tek atomlu gaz halinde bulunurlar.

 

Metallerin özellikleri

• Son temel enerji seviyelerinde genellikle 1,2 ya da 3 elektron bulunur.
• Saf halde iken atomik olarak bulunurlar.
• Genellikle parlak görünüşlüdürler.
• Elektrik akımını ve ısıyı iyi iletirler.
• Tel ve levha haline getirilebilirler. Yani işlenerek şekil verilebilir.
• Bileşik oluştururken elektron almazlar. Daima elektron verirler. Yani pozitif yüklü iyon oluşturabilirler.
• Birbirleri ile bileşik oluşturamazlar.
• Birbirleri arasında homojen karışımlar olan alaşımları oluştururlar.
• Civa metali hariç oda şartlarında tamamı katı haldedir.

B.Ametaller

Sürekli soluduğumuz havanın büyük çoğunluğu azot ve oksijen gazlarının karışımından oluşur. Enerji elde etmek için yakıt olarak kullanılan kömür, karbon elementinden oluşur. Uzaya çıkan roketlerde sıvı hidrojen yakıt olarak kullanılır.

Yukarıda bahsedilen elementlerin hepsi ametal olarak sınıflandırılır.

Ametaller H,O,N,P,C,F,Cl,Br,I,S,Se elementleri olmak üzere 11 tanedir.

Ametallerin genel özellikleri

• Son temel enerji seviyelerinde genellikle 5,6 ya da 7 elektron bulunur. Hidrojende 1 elektron vardır.
• Tabiatta çoğu ametal molekülleri halinde bulunur.
• Genellikle mat renklidirler.
• Elektrik akımını iyi iletmezler. Sadece karbonun farklı bir şekli olan grafit az da olsa elektrik akımını iletir.
• Tel ve levha haline getirilemezler. Yani işlenerek şekil verilemezler. Kırılgandırlar.
• Birbiri ile ve metallerle bileşik oluşturabilirler.
• Metallerle bileşik oluştururken elektron alırlar. Ametallerle bileşik oluştururken bazı elektronlarını ortaklaşa kullanırlar.
• Bileşiklerinde pozitif ya da negatif değerlikler alabilirler.
• Katı, sıvı ve gaz halde olanları vardır.

C.Yarı Metaller

Bazı özellikleri metallere, bazı özellikleri ametallere benzeyen elementlerde vardır. B,Si,Ge,As,Sb,Te,Po ve At elementleri yarı metallerdir.Ge ve Si elementleri özellikle elektronik sanayinde çok kullanılan elementlerdir.

Bu elementler genellikle görünüşleri ve fiziksel özellikleri yönünden de metallere benzerler.

 

Örnek:

 

Şekildeki periyodik cetvelden alınan bir kesitle bazı elementlerin yerleri belirtilmiştir.

Bu elementlerle ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırınız.

a)      Bu elementlerden hangileri metal, hangileri ametal ve soygazdır?

b)      Bu elementlerden benzer özellikte olanlar varmıdır?

c)      En güzlü metal en güçlü ametal hangisidir?

d)     Bu elementlerden hangileri katı halde elektrik akımını iletir?

Çözüm

a)      Z ve Y metal, X,T ve L ametal, K soygazdır.

b)      Benzer özellikteki elementler aynı grupta bulunan elementlerdir. T ile L aynı grupta oldukları için özellikleri benzerdir.

c)      En güçlü metal, atom hacmi en büyük olan Y,en güçlü ametal T dir.

d)     Katı halde elektrik akımını ileten maddeler metallerdir. Metal olan Y ve Z elektrik akımını iletir.

 

ETKİNLİK-1

BOŞLUK DOLDURMA

1. Periyodik cetvelde elementler ………….. göre sıralanmıştır.
2. yatay sıralara …..,düşey sıralara……… denir.
3. …………..tane periyot vardır.Fakat 7.periyot henüz ……. Tir.
4. ………… tane A grubu vardır.
5. aynı gruptaki elementlerin ……….. benzerdir.
6. aynı grupta bulunan elementlerin …………. Benzerdir.
7. en dış yörüngedeki elektron sayısı o elementin ……………. ……….. belirtir.
8. elektron içeren enerji düzey sayısı …………. Verir.
9. 1A grubu metallerine ……. ………. Denir.
10. ………. Grubu metalleri toprak alkali metallerdir.
11. 8A grubu elementleri ……………dir.
12. soygazlar bileşik oluşturmaya ……………….. değildir.
13. bir grupta yukarıdan aşağıya doğru elementlerin …………. ……….artar.
14. periyodik cetvelde yarı metaller ……………..bulkunur.
15. periyodik cetvelde ametaller …………….. bulunur.
16. 1A grubu elementleri bileşiklerinde ………….. değerlikli olur.
17. toprak alkali metaller bileşik oluştururken ……………. Verirler.
18. halojenlerin değerlik elektronları sayısı ……….. dır.
19. ametaller bileşiklerinde hem ………. Hemde ……… değerlikli olurlar.
20. aynı periyottaki elementlerin …………… eşittir.

 

ETKİNLİK-2

EŞLEŞTİRME

 

Aşağıda özellikleri verilen elementler periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementlerden hangisidir? Karşısındaki kutucuğa yazınız.

Özellik                                                           Element

1. Atom numarası en küçüktür.                          (X)
2. Toprak alkali metaldir.                                    (   )
3. Bileşiklerinde yalnız (-1) değerlikli olur.        (    )
4. 3.periyot 3A grubunda yer alır.                      (    )
5. Atom numarası en büyüktür.                           (    )
6. Bir soy gazdır.                                                   (    )
7. Atom numarası 9 dur.                                       (    )
8. Bileşiklerinde hem (+) hem (-) değerlik alır.  (    )
9. Atom numarası 13’tür.                                      (   )
10. Bir alkali metaldir.                                             (   )
11. Metal özelliği en fazla olan elementtir.            (    )
12. Bileşik yapmaya istekli değildir.                      (    )

 

ETKİNLİK -3

DOĞRU-YANLIŞ

 

Şekildeki periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementler için aşağıdaki özelliklerden hangisinin doğru, hangilerinin yanlış olduğunu karşısındaki kutucuğa yazınız.

Özellik                                                                       D/Y

1. X alkali metaldir.                                                         (    )
2. K soygazdır.                                                                 (     )
3. Z bileşiklerinde (+3) değerlikli olur.                           (     )
4. Y toprak alkali metaldir.                                              (     )
5. K’nın atom numarası 8 dir.                                          (     )
6. M-2 iyonunun elektron sayısı K’nınkine eşittir.          (     )
7. En güçlü metal L’dir.                                                    (    )
8. T bileşiklerinde hem (+) hem (-) değerlik alabilir.     (   )
9. Y ve Z’nin yörünge sayısı eşittir.                                  (    )
10. X ile L’nin kimyasal özellikleri benzerdir.                   (    )
11. M ile K’nın enerji düzey sayıları eşittir.                        (    )
12. T’nin değerlik elektronları sayısı 5 tir.                          (   )

 

 

ETKİNLİK-4

EŞLEŞTİRME

Aşağıda kullanım yerleri verilen elementleri sembolleri ile eşleştiriniz.

Kullanım yeri                                           Sembolü

1. Bileşikleri gübre olarak                           a.Mg
2. Uçan balonları doldurmakta                    b.O2
3. Suları dezenfekte etmek                          c.Pb
4. Bitkilerde böcek öldürücü olarak            d.B
5. Roket yakıtı olarak                                    e.H2
6. Isıya dayanıklı cam eşya yapımında         f.He
7. Uçak kanatlarının yapımında                    g.S
8. Solunum için                                               h.K
9. Boya yapımında                                          k.Cl2
10. Çelik yapımında                                          I.Fe
11. Suni gübre                                                  m.C
12. Sokak lambalarında                                  n.Ca
13. Kömür olarak                                             o.Ne
14. İnşaat malzemelerinde                              p.P

ETKİNLİK-5

DİYALOG

-Alp     :Suyun yapısında bulunan bir elementir?

-Ayşe :Yanıcı mı yoksa yakıcı mı?

-Alp     :Yanıcı

-Ayşe :Hidrojen

-Alp     oğru

-Ayşe :Ben bir soru sorayım.

-Alp     :Sor bakalım.

Ayşe    :Bitkiler fotosentez yapmak için havadan hangi gazı alırlar?

-Umut :Bu gaz yangın söndürücü olabilir mi?

-Ayşe :Evet!!..

-Umut :Öyleyse karbondioksittir.

-Ayşe :Doğru

 

 

 

Etkinlik-6

ÖZELLİKLERİN DEĞİŞİMİ

Şekildeki periyodik cetvelde elementlerin aşağıda verilen özelliklerin I ve II okları yönünde nasıl değiştiğini belirtiniz.

            Özellik                                                     I          II

1.         Atom numarası                                  Artar   Artar

2.         Proton sayısı                                      …….   ……

3.         Atom hacmi                                         …..      …..

4.         metal karakteri                                   …..      …..

5.         Ametal karakteri                                ……    ……

6.         Değerlik elektronları sayısı               …….. …….

7.         Yörünge sayısı                                  ……    …….

8.         Elektron verme eğilimi                      …..      ……

 

 

 

 

ETKİNLİK-8

BULMACA

 

Sorular

1.      Periyodik cetvelde düşey sıralar

2.      periyodik cetvelde yatay sıralar.

3.      yüksüz.

4.      Yüklü atom

5.      (-) yüklü iyon

6.      (+) yüklü iyon

7.      Solunum için gerekli olan gaz

8.      8A grubu elementlerine verilen ad

9.      1A grubu metallerine verilen ad

10. Nikel elementinin sembolü

11. Tüm maddelerin yapı taşı

12. Atomların birleşmesiyle oluşan en küçük birim

13. Simgesi N olan element

14. Sodyum elementinin simgesi

ETKİNLİK-9

BULMACA

Sorular

1. Belirli aralıklarla tekrarlanan özellik
2. Havada çok az bulunan bir soy gaz
3. Roket yakıtı olarak kullanılan bir gaz
4. Simgesi Na olan element
5. Ampullerin yapımında kullanılan bir metal
6. Gübre ve patlayıcı madde yapımında kullanılan bir element
7. Mıknatısla çekilebilen bir element
8. Gübrelerde bulunan bir element
9. Ateşe dayanıklı camların yapımında kullanılan bir element
10. Demir elementinin sembolü
11. Yemek tuzuna karıştırılan bir halojen
12. Bir alaşım
13. Sokak lambalarına doldurulan gaz

 

ETKİNLİK 10

DEĞERLENDİRME TESTİ

 

1.Aşağıdaki elementlerden hangisinin kullanım alanı yanlış verilmiştir?

            Element                      Kullanım alanı

A)        Ne                   Sokak lambalarında

B)        Ca                   Gübre ve barut yapımında

C)        H                     Roket yakıtı olarak

D)        Cu                   Elektrik telleri yapımında

 

 

 

2.Elementlerin kullanım alanları ile ilgili verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Fosfor, suni gübre yapımında kullanılır.

B)Kükürt, kuru meyvelerde mikropları öldürmek için kullanılır.

C)Zeplin ve uçan balonlar helyum gazı ile doldurulur.

D)Uçak kanatları demir metalinden yapılır.

 

 

 

3.I.Kurşun kalayla karıştırılarak lehim yapımında kullanılır.

II. Elektrik telleri volframdan yapılır.

III. Demirin paslanması, üzeri boyanarak önlenir.

Yukarıdaki açıklamalardan hangileri doğrudur?

A)I ve II                     B)I ve III

C)II ve III      D)I,II ve III

 

 

 

4.Nötr halde elektron dağılımı 2,8,2 olan bir elementin periyodik cetvelde yeri neresidir?

A) 3.periyot 2a grubu

B) 3. periyot 3A grubu

C) 2.periyot 3A grubu

D) 2.Periyot 2A grubu

 

 

5.X^-3 iyonunun elektron düzeni 2,8 olan X elementinin periyodik cetvelde yeri neresidir?

A) 2. periyot 3A grubu

B) 2. periyot 5A grubu

C) 3. periyot 3A grubu

D) 3. periyot 5A grubu

 

 

6. ₁₇X⁺⁵ iyonunun elektron sayısı, nötr Y atomunun elektron sayısına eşittir.

Buna göre Y nin periyodik cetvelde yeri neresidir?

B)    2.periyot 5 A grubu

C)    2. periyot 2a grubu

D)    3. periyot 2A grubu

E)     3.periyot 5A grubu

 

7. ₁₂X⁺²,Y^-3 ve Z⁺⁷ iyonlarının elektron sayıları eşittir.

Buna göre X,Y ve Z elementlerinin periyodik cetveldeki grupları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

            X         Y         Z

A)        2A       5A       7A

B)        2A       5A       1A

C)        8A       3A       7A

D)        8A       3A       2A

 

 

8.

 

Periyodik cetvelde yerleri belirtilen elementlerden hangileri metal sınıfındandır?

A)X ve Y                   B)Y ve Z

C)Y ve K                    D)X,Y ve T

 

 

 

9.Periyodik cetvelde aynı grupta bulunan elementler için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?

A) Değerlik elektronları sayısı eşittir.

B) Yörünge sayıları eşittir.

C) Kimyasal özellikleri benzerdir.

D) Çekirdek yükleri farklıdır.

 

 

 

 

10.

 

 

Nötr halde elektron dağılımları verilen X,Y,Z ve T atomlarından hangi ikisinin kimyasal özellikleri benzerdir?

A)X ile Y                   B)Y ile Z

C)X ile Z                    D)Z ile T

 

 

11.

 

Periyodik tabloda yerleri belirtilen X,Y,Z ve T elementlerinden hangisinin metal karakteri diğerlerinden fazladır?

A)X     B)Y     C)Z     D)T

 

 

 

 

12.

Periyodik cetvelde yeri belirtilen elementlerden hangisi bileşiklerinde hem (+) hem de (-) değerlik alabilir?

A)X     B)Y     C)Z     D)T

 

 

 

 

13.Periyodik cetvelde aynı periyotta bulunan X vre Y elementlerinin aşağıda verilen niceliklerinden hangisi kesinlikle aynıdır?

A)   Nötron sayısı

B)    Grup numarası

C)    Değerlik elektron sayısı

D)    Yörünge sayısı

 

 

 

 

 

 

14.

 

 

Periyodik cetvelde bazı elementlerin yerleri belirtilmiştir.

Bu elementlerden hangisi hiçbir bileşiğinde X soygazının elektron düzenine ulaşamaz?

A)Y     B)Z     C)T      D)K

 

ETKİNLİK

DEĞERLENDİRME TESTİ

1.Mendeleev’in oluşturduğu ilk periyodik cetvelde elementler hangi niceliklere göre sıralanmıştır?

A)   Atom numaralarına

B) Kütle numaralarına

C) Atom çaplarına

D) Proton sayılarına

 

 

 

2. Periyodik tablo ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Her periyot bir soygazla sonlanır.

B) Her periyotta 8 tane element vardır.

C)Gruplardaki elementlerin kimyasal özellikleri benzerdir.

D) 7. periyot henüz tamamlanmamıştır.

 

 

 

3.Periyodik cetvelde aynı periyotta bulunan X,Y ve Z elementleri sırasıyla 2A,7A ve 8A grubunda yer alırlar.

Buna göre bu elementlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)    X, iki elektron vererek Z’nin elektron düzenine ulaşır.

B)    Y2 b,ir elektron alarak Z’nin elektron düzenine ulaşır.

C)    Y’nin atom numarası X’inkinden 5 fazladır.

D)    Değerlik elektronları sayısı en büyük olan Z dir.

 

4.Aynı grupta bulunan elementlerin yukarıdan aşağıya inildikçe aşağıda verilen niceliklerinden hangisi artmaz?

A) Kütle numarası

B) Değerlik elektronları sayısı

C) Proton sayısı

D) Atom yarıçapı

 

 

 

5.Periyodik cetvelin 3. periyodunun 2. elementi X,5. elementi Y dir.

Buna göre bu elementlerin oluşturduğu bileşiğin formülü aşağıdakilerden hangisidir?

A)XY₂                        B)X₂Y

C)X₃Y            D)X₃Y₂

 

 

 

6.

X⁺²;2,8

Y:2,8,8,2

Yukarıda X⁺²,iyonunun ve nötr Y atomunun elektron dağılımı verilmiştir.

Buna göre X ve Y elementleri için,

I.Aynı grupta yer alırlar.

II. Kimyasal özellikleri benzerdir.

III. Y nin elektron verme eğilimi X ten fazladır.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A)I ve II                     B)I ve III

C)II ve III      D)I,II ve III

 

 

 

 

7.

Periyodik cetvelde bazı elementlerin yerleri belirtilmiştir.

Bu elementlerden hangi ikisinin karşısında belirtilen özellikleri aynıdır?

Elementler      Özellik

A) X ile Z       Bileşiklerinde aldıkları değerlik

B) Z ile T        Elektron verme eğilimi

C) Z ile Y       Yörünge sayısı

D) Y ile T      Serbest halde moleküllerindeki atom sayısı  

 

 

 

 

8.Ametallerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Doğada katı, sıvı veya gaz halde bulunabilirler.

B) Moleküllü yapıya sahiptirler.

C) Periyodik cetvelin sol tarafında yer alırlar.

D) Elektrik akımını iletmezler.

 

 

9.Atom numarası 3 olan X elementi Y elementi ile aynı periyotta, Z elementi ise aynı gruptadır.

Bu elementlerden elektron verme eğilimi en büyük olan Z olduğuna göre bu elementlerin atom numaralarının küçükten büyüğe sıralanışı aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A)Z,Y,X         B)Z,X,Y

C)X,Y,Z         D)X,Z,Y

 

 

 

10.Aynı periyotta bulunan X bir toprak alkali metal, Y ise bir halojendir.

Buna göre bu elementlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)    Aralarında iyonik XY₂ bileşiği oluştururlar.

B)    Atom numaraları arasında 5 fark vardır.

C)    X in atom numarası 12 ise Y nin 9 dur.

D)    X⁺² iyonu ile Y^-1 iyonunun elektron sayıları faklıdır.

 

 

 

11.²³₁₁X ve ₁₁²⁴ Y tanecikleri ile ilgili,

I. Kimyasal özellikleri aynıdır.

II. Proton, nötron ve elektron sayılarının toplamı eşittir.

III. Periyodik cetvelde yerleri aynıdır.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A)Yalnız I      B)Yalnız II

C)I ve III        D)II ve III

 

 

 

 

12.       X:2. periyot 6A grubu

Y:3.periyot 6A grubu

Periyodik cetvelde yerleri belirtilen X ve Y elementleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)    (-2) değerlikli iken soygaz elektron düzenine ulaşır.

B)    Aralarında bileşik oluşturamazlar.

C)    Değerlik elektronları sayısı eşittir.

D)    Kimyasal özellikleri benzerdir.

 

 

 

13.

Enerji düzey sayısı	Elektron sayısı
1	2
2	8
3	4

 

Nötr halde enerji düzeylerindeki elektron sayısı verilen X atomu ile ilgili,

I.                   Yarı metal sınıfındandır.

II.                Bileşiklerinde en yüksek (+4),en düşük (-4) değerlik alır.

III.             Periyodik cetvelin 14. elementidir.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A)Yalnız I                        B)Yalnız III

C)I ve II               D)I,II ve III

 

 

 

 

 

14.Periyodik cetvelin 1. elementi olan hidrojen elementinin çekirdeğinde nötronu yoktur.

Buna göre hidrojen için,

I.                   Atom numarası, kütle numarasına eşittir.

II.                1A grubu ametalidir.

III.             Bileşiklerinde (+1) ve (-1) değerlikli olur.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A)Yalnız I                        B)I ve II

C)II ve III                        D)I,II ve III

 

 

 

 

ETKİNLİK 12

1.Kütle numarası 31 olan X elementinin çekirdeğinde 16 nötron bulunmaktadır.

Buna göre X elementinin periyodik cetveldeki yeri neresidir?

A)    2.periyot 5A grubu

B)    2. periyot 6A grubu

C)    3.periyot 5A grubu

D)    3. periyot 6A grubu

 

 

 

2.Periyodik cetvelin 3. periyot 3A grubunda bulunan X elementinin +3 yüklü iyonunun elektron dağılımı aşağıdakilerden hangisidir?

 

 

 

3.X⁺¹,Y⁺² ve Z ⁺⁷ iyonlarının elektron dağılımları 2,8’dir.

Buna göre X,Y ve Z elementleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)    Üçüde metaldir.

B)    X alkali metalidir.

C)    Y,toprak alkali metalidir.

D)    Z,halojendir.

 

 

 

 

4.I.Oda koşullarında gaz halde bulunur.

II. Son enerji seviyesi doludur.

III. Bileşik yapmaya istekli değildir.

IV.8A grubu elementidir.

Bir elementin nötr atomlarına ait sırasıyla okunan yukarıdaki özelliklerden hangisi okunduğunda o elementin soygaz olduğu kesinlikle anlaşılır?

A)I      B)II     C)III   D)IV

 

 

5.Atom numarası 13 olan element için,

I. Değerlik elektron sayısı 1 dir.

II. 3.periyot elementidir.

III. Katı halde elektrik akımını iletir.

Yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I                 B)Yalnız II

C)I ve III                    D)II ve III

 

 

 

6.

Yukarıdaki iyonların elektron dağılımı verilen X,Y ve Z elementlerinin periyot numaraları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

            X         Y         Z

A)        2          1          3

B)        2          1          2

C)        3          2          3         

D)        3          2          2

 

 

 

7.X₃Y₂ bileşiğinde X bir toprak alkali metali olduğuna göre Y elementinin periyodik cetvelde grup numarası kaçtır?

A)2A   B)3A   C)5A   D)7A

 

 

 

 

8.Periyodik cetvelin 3. periyot 7A grubunda bulunan X elementinin kütle numarası 37 olduğuna göre çekirdeğinde kaç nötronu vardır?

A)17    B)18    C)19    D)20

 

 

 

 

9.X⁺² yüklü bir iyonun periyodik sistemde yerini belirtmek için,

I. Kütle numarası

II. Elektron sayısı

III. Proton sayısı,

Verilenlerden hangilerinin tek başına bilinmesi yeterlidir?

A)Yalnız I                  B)Yalnız II

C)Yalnız III               D)II ve III

 

 

 

10.Periyodik sistemin aynı periyodunda bulunan ₁₃Al,₁₄Si,₁₅P,₁₇Cl element atomlarından hangisinden 1 elektron koparmak en zor, hangisinden en kolaydır?

            En zor             En kolay

A)        Cl                    Al

B)        Al                    Cl

C)        Si                    P

D)        P                     Si

 

 

 

 

11.Periyodik cetvelde X elementi Z soygazından bir sonra, Y elementi ise aynı soygazdan bir önce gelmektedir.

Buna göre bu elementlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A)    Üçü de aynı periyotta bulunur.

B)    X ile Y aynı grupta bulunur.

C)    Atom numaraları X>Z>Y’dir.

D)    X halojen, Y alkali metaldir.

 

 

12.

 

Periyodik cetvelde yerleri belirtilen X,Z,Y ve T elementlerinden hangisi tüm bileşiklerinde (-1) değerlik alır?

A)X     B)Z     C)Y     D)T

 

 

 

 

13.X,Y ve Z elementleri periyodik cetvelde aynı periyotta yer alırlar.

Bu elementlerden elektron verme eğilimi en fazla olan X,atom çapı en küçük olan Y olduğuna göre periyodik cetvelde soldan sağa doğru nasıl sıralanırlar?

A)X,Z,Y                     B)X,Y,Z

C)Y,X,Z                     D)Z,Y,X

 

 

 

14.

Periyodik cetvelden alınan bir kesitte konumları belirtilen X,Y,Z ve T elementleri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A)    Z nin atom numarası 18 dir.

B)    Y,2.periyot 6A grubunda yer alır.

C)    T ile X in yörünge sayıları eşittir.

D)    T ile Y nin kimyasal özellikleri bezerdir.

 

 

KİMYASAL BAĞLAR

Atomlar arası çekim kuvvetlerine kimyasal bağ denir.

Kimyasal bağlar, iyonik ve kovalent olmak üzere iki çeşittir.

Her iki bağ türünde de element atomlarının son yörüngesindeki elektron sayıları rol oynar.

2He dışındaki soygazların son yörüngelerinde 8 elektron vardır ve soygazlar kararlı yapıya sahiptir. Diğer elementler de bileşik oluştururken kararlı soygaz yapısına ulaşmak için ya elektron verirler ya da elektron alırlar.

Atomların elektron vererek veya alarak son yörüngelerini 8’e tamamlamaları oktet kuralı olarak bilinir.

Bazı elementler ise 2He soygazının elektron düzenine ulaşmak için son yörüngedeki elektron sayılarını 2 ye tamamlarlar. Buna da dublet kuralı denir.

Ancak bileşik oluştururken elektron dizilişlerini soygazlara benzetmeyen elementlerde vardır.

Bunları daha ileriki sınıflarda öğreneceksiniz.

 

 

İyonik Bağ

Bir iyonik bileşikte iyonları bir arada tutan kuvvetlere iyonik bağ denir.

İyonik bağ metaller ile ametaller arasında oluşur.

Metaller değerlik elektronlarının tümünü vererek (+) yüklü iyon haline geçer. Ametaller ise en dış yörüngedeki elektron sayılarını 8 e tamamlayacak kadar elektron alarak (-) yüklü iyon haline geçerler.

İyonik bağ oluşan zıt yüklü iyonlar arasındaki elektriksel çekim kuvvetleridir.

Sonuçta her iki iyonda soygaz kararlılığına ulaşır.

Örneğin 23 11Na ile 19 9F atomlarının elektron dizilişlerini çizerek bu iki atom arasında NaF bileşiğinin oluşumunu inceleyelim